In een juridisch document moet je vertalen wat er staat, in een boek moet je vertalen wat er mee wordt bedoeld. Dit zijn twee richtlijnen die ik hanteer bij mijn werk. Het leek me interessant om af en toe een aantal vertalingen te delen. Niet alleen toont dit het mooie vak van een vertaler, maar het is ook een prima oefening (vooral voor mij) om de vaardigheden scherp te houden.

De meeste vertalingen zullen afkomstig zijn van een boek, of bevatten één of ander dilemma dat ik persoonlijk ben tegengekomen. Dat maakt de uitleg des te interessanter dan een letterlijk vertaalde zin met een moeilijkheidsgraad als: ‘Vandaag ging ik naar de winkel.’

Mijn vertalingen zullen onderaan ieder stuk staan. Zo krijgen lezers nog de kans om zelf een poging te wagen zonder beïnvloed te raken.

 

1. “Vlammen in het vragenvuur” ¹

Het liefst hou je deze uitdrukking ook in stafrijm, of als dat niet mogelijk zou zijn, als Engels spreekwoord.  Vertrekken vanuit de boodschap is hier de beste optie. Wat wil de titel zeggen? Simpel. Een sterke impact of indruk achterlaten tijdens het ‘vragenvuur’.

Het begin ligt dan bij het woordje vragenvuur. In deze context ging het over de vragenronde tijdens een formeel debat. ‘Q&A’ is dan de meestgebruikte term in het Engels, en deze term liet me toe om de stafrijm intact te houden door het volgende:

Welke andere elementen zijn er nog behalve ‘vlam’, dus vuur? Earth, Wind, Water and Fire. Earth? Earthquake? Quake? Quaking the Q&A?

De toepasbaarheid van ‘quaking’ staat eigenlijk buiten kijf. Iets ‘quaken’ komt overeen met iets wankel op de benen laten staan. De Q&A (en dus al haar actoren behalve de lezer) zijn object van het werkwoord en worden dus overrompeld. Een soort van shock and awe dus. Perfect in lijn met de oorspronkelijke boodschap.

 “Quaking the Q&A”

 

2. […] Ik loop met een pak bierblikken te sjouwen en als onze blikken elkaar kruisen denk ik een moment dat mijn hart stilstaat. ²

Een mooie zin, omdat het twee dingen lijkt te combineren. Enerzijds heb je een romantisch, cliché stukje over blikken die kruisen en harten die stoppen met kloppen. Anderzijds heb je blijkbaar, getuige de taal, te maken met een lompe boer die kratten bier met zich meezeult. Dat alleen al maakt het leuk een poging tot vertaling te wagen.

Het gevoel wat ik bij de hoofdpersoon heb, als lompe boer dus, mag dus in de vertaling tot uiting komen. Dan heeft het weinig zin om een vertaling in elkaar te zetten als: “I am carrying a crate of beer with me”. Dat dekt de lading niet, zegt te weinig over de persoon.  Dan gaan we dus op zoek naar synoniemen en houden we de bierblikken uit de Nederlandse zin er ook in. Blikken van een halve liter die  met vijf op een rij thuis ingedeukt op tafel staan, zo’n beeld krijg je er dan een beetje bij.

“I’m lugging a load of beer cans with me.”

‘Lugging’ kost moeite, het is zwaar. Dus dan moet hij wel veel bier bij zich hebben. In blikken, die ’s avonds leeg en verspreid over de tafel en aanrecht liggen. Deze zin schept dus al een mooi gevoel.

De volgende keus die ik maak is om de oorspronkelijke zin op te splitsen. In het Nederlands is nog haalbaar om het als één zin te houden, in het Engels loopt dat qua leesbaarheid al ietsje minder, dus vandaar.

“I’m lugging a load of beer cans with me. For a split second I’m convinced that my heart has stopped beating once our gazes lock”.

Om de twee stijlen (romantisch vs lomp) extra tegen elkaar af te zetten mag het laatste gedeelte ook zonder terughoudendheid worden vertaald. ‘our gazes locked’ is een veelgebruikte romantische uitdrukking en hier dus prima te gebruiken.